Có nhiều loại thang máy như: thang máy tải khách, thang máy gia đình, thang máy tải giường bệnh, thang máy tải hàng, thang tải thực phẩm... Thang máy thường được trang bị động cơ điện tạo lực kéo dây cáp và hệ thống đối trọng như cần trục, hoặc máy bơm chất lỏng thủy lực để nâng cao một piston hình trụ.
Thang máy đầu tiên được chế tạo năm 1743 dưới thời vua LOUIS XV. Ở thời kỳ đó, người ta thiết kế thang máy rất đơn giản dựa theo nguyên lý đối trọng, chỉ chở một người lên những ngôi nhà 2 tầng. Sau đó, thang máy dần được cải tiến để phổ biến hơn vào những thập niên 80 với thang máy cơ học, thang máy thuỷ lực- piston, thang máy điện có khả năng đưa nhiều người hơn, lên những ngôi nhà 5 tầng. Lúc đầu bộ tời kéo chỉ có một tốc độ, cabin có kết cấu đơn giản, cửa tầng đóng bằng tay, tốc độ di chuyển của cabin thấp. đầu thế kỷ 20 có nhiều hãng thang máy khác ra đời như: KONE, MISUBISHI, NIPPON ELEVATOR… đã chế tạo các loại thang máy có tốc độ cao, tiện nghi trong cabin tốt hơn và êm hơn. Và cho đến những năm gần đây, thang máy vẫn không ngừng được cải tiến với những tính năng vượt trội nhằm tăng thêm độ an toàn và trở thành thiết bị tự động hoá phổ biến, thân thiết hơn với người sử dụng.
Vẫn dựa theo nguyên tắc ban đầu, song so với các thang máy trước đây thì thang máy ngày nay đã hoàn thiện hơn nhiều. Nếu thang máy xưa chỉ đơn giản gồm một đầu nối với cần trục thông qua dây thừng hay dây cáp, đầu kia nối với bệ đỡ vận chuyển với cơ cấu truyền động là hơi nước và piston thuỷ lực thì thang máy hiện đại bây giờ có vách che xung quanh bệ đỡ như một căn phòng (phòng thang), nó nằm bên trong một không gian vận hành riêng gọi là "đường nâng", mỗi phòng thang tương ứng một đường nâng với cơ cấu truyền động phổ biến hiện nay là cơ cấu kéo. Hướng thẳng đứng của phòng thang được duy trì bằng con trượt định hướng. Phòng thang được kéo lên, hạ xuống bằng hệ thống dây cáp kim loại, lăn qua một ròng rọc, thông thường bánh ròng rọc có rãnh. Trọng lượng của phòng thang được cân bằng với một đối trọng, nghĩa là sự chuyển động của thang máy luôn luôn đồng bộ hóa bằng đối trọng lẫn nhau.
Ngoài ra, thang máy ngày nay có khả năng thực hiện hoàn toàn tự động nhờ khối điều khiển được lập trình sẵn chương trình phần mềm trong bộ vi xử lý. Bảng điều khiển thực hiện hoạt động thang máy lắp tại cửa tầng và cửa buồng như nhân viên bưu điện giao nhận thông tin giữa người và máy.
Thang máy hiện đại ngày nay
Nếu bạn muốn lên hay xuống tầng bằng thang máy, bạn hãy điều khiển hoạt động của nó từ hai vị trí: tại cửa tầng bằng nút gọi tầng và trong buồng thang bằng các phím chọn tầng. Thang máy sẽ tự động đến đón bạn cho dù bạn đang ở bất cứ tầng nào. Thang máy hoạt động khi cửa tầng, của buồng đóng kín. Việc tự động đóng- mở cửa phòng cho bạn nhờ khoá chuyển mạch đóng, cắt điện (cảm biến quang điện) lắp đặt phía bên trái cửa tầng và then cài cửa tầng tác động lên nam châm cửa tầng. Nam châm cửa tầng bị ngắt nguồn cửa tầng mở ra và đóng cửa tầng nếu nam châm cửa tầng có điện.Thang máy không bao giờ đóng cửa tầng gây nguy hiểm cho bạn nếu cảm biến điện tại cửa buồng bị che.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều các tòa nhà cao tầng mọc lên và thang máy luôn được biết đến với việc phát triển một nền văn minh mới mà như nhiều người nói: "Nếu không có thang máy thì sẽ không có các toà nhà chọc trời như hiện nay".